Niejednokrotnie spotykamy się z sytuacją, w której Pacjenci podczas pierwszej wizyty są zaskoczeni jej przebiegiem. Wynika to z tego, że nie do końca wiedzą, jak wygląda takie spotkanie. Żeby nie doprowadzać do kłopotliwych sytuacji i nie narażać się na niepotrzebny stres, postaramy się po krótce przedstawić jak przygotować się do pierwszego spotkania z nami 🙂 Będzie ono delikatnie różniło się w zależności od tego czy zgłaszasz się do nas z dolegliwościami bólowymi, po urazie czy po operacji.
Dolegliwości bólowe
Właśnie w przypadku dolegliwości bólowych najczęściej słyszymy zdania w stylu ,,nie spodziewałem/am się, że będziesz zadawać takie pytania”, albo ,,myślałem/am, że będziemy badać tylko bark”. Charakterystyczne dla dolegliwości bólowych jest to, że pojawiają się same z siebie. Zwykle trudno jest Wam wskazać z czym wiążecie pojawienie się tych objawów, albo określić od kiedy trwają. Często zaczynają się delikatnym dyskomfortem, żeby potem stopniowo się nasilić i objąć większy obszar.
Dolegliwości bólowe pojawiające się bez urazu często są efektem kompensacji. Oznacza to, że bolesny staw/okolica obrywają za to, że gdzieś indziej coś nie działa tak jak powinno. W tej sytuacji mówimy, że ,,krzyczy ofiara, a nie przestępca”. Możemy jeszcze ,,strzelać do strażaka” 🙂 czyli pracować na mięśniu, który napiął się (i po czasie zaczął boleć), żebyś nie ruszał na przykład przeciążonym więzadłem. Żeby skutecznie i trwale pracować z tego typu problemami staramy się zrozumieć ich przyczynę i głównie na niej pracować (czyli ścigać przestępcę i gasić pożar :)). Potrzebujemy do tego szczegółowego i wnikliwego wywiadu, oraz całościowego badania. Warto przygotować się tego i przemyśleć pewne rzeczy – pójdzie szybciej. Jak zatem dobrze przygotować się do wywiadu?
Pomyśl (możesz też to zapisać) o swoim objawie. Jak się zaczął? Kiedy? Jak się rozwijał? Co go nasila? Co Ci pomaga? Czy boli bardziej rano, w nocy czy wieczorem?
Zastanów się, czy masz jakieś inne objawy i problemy. Może ból w innym obszarze? Pytamy nie tylko o układ ruchu. Może masz problemy pokarmowe, bolesne miesiączki, zaciskasz zęby, albo masz bóle głowy?
Przypomnij sobie przebyte urazy i operacje. Nie tylko dotyczące obszaru, który obecnie Cię boli.
Jeśli chodzi o badanie to tak naprawdę z Twojej strony chodzi o odpowiedni strój. Niezależnie od objawu ocenimy Twój typ postawy. Może się okazać, że na podstawie wywiadu i oceny postawy zechcemy zbadać jeszcze inną okolicę niż ta, która Cię boli. Dlatego najlepiej mieć ze sobą krótkie szorty i w przypadku Pań niekrępującą bieliznę (np. top sportowy).
Uraz
W przypadku urazu pierwszym podstawowym celem fizjoterapii jest zapewnienie uszkodzonej tkance optymalnych warunków gojenia. Badanie i wywiad są bardziej lokalne – dlatego mniej dla Was zaskakujące 🙂 W tym przypadku (szczególnie jeżeli jesteśmy pierwszym specjalistą, z którym się konsultujecie) przypomnijcie sobie mechanizm urazu, co czuliście bezpośrednio po, czy pojawiła się opuchlizna lub krwiak, jakich ruchów lub czynności nie mogliście wykonywać z powodu bólu. Jeżeli byliście wcześniej na konsultacji na przykład w szpitalu lub u ortopedy, weźcie ze sobą dokumentację – wypis ze szpitala, badania dodatkowe wraz z opisami, skierowanie na fizjoterapię jeżeli takie dostaliście.
Operacja
Podobnie jak w przypadku urazu (z punktu widzenia naszego ciała operacja niewiele różni się od urazu :)) po operacji zależy nam w pierwszej kolejności na zapewnieniu odpowiednich warunków gojenia tkanek. Pamiętajcie, że niezależnie od procedury zabiegu, możemy wspomagać proces regeneracji już od pierwszych dni po operacji. Nawet jeżeli jesteś po poważnym zabiegu wymagającym unieruchomienia i ograniczenia obciążania – możemy pracować z obrzękiem lub/i na sąsiednich stawach. Możemy podpowiedzieć Ci jak bezpiecznie wykonywać czynności dnia codziennego, przemieszczać się, czy zapobiegać konsekwencjom unieruchomienia.
W poprzednim artykule wyjaśniliśmy, że dysk nie wypada (link do artykułu). Tym razem chcemy rozprawić się z kolejnym nieprawdziwym przekonaniem, które spotykamy w codziennej praktyce – mianowicie ,,nastawianiem kręgosłupa”. Pacjenci często pytają nas o to. Hasło to, tak samo jak “wypadający dysk”, przywołuje na myśl skojarzenie, że skoro mój kręgosłup został nastawiony poprzez odpowiedni zabieg manualny, to wcześniej musiał być poprzestawiany i nie wszystko było w nim na swoim miejscu. To kolejny czynnik budzący w nas obawy i niepokój. Nie jest to jednak prawda i w poniższym tekście wyjaśnimy, co dokładnie się dzieje.
“Nastawianie kręgosłupa”, czyli co?
Manipulacja stawowa, nazywana często potocznie “nastawieniem” lub “odblokowywaniem” kręgosłupa, jest jedną z technik stosowanych w terapii manualnej i chiropraktyce. Polega ona na precyzyjnym ustawieniu stawu w odpowiedniej pozycji i wykonaniu krótkiego, szybkiego impulsu o małej amplitudzie, który powoduje chwilową separację między powierzchniami stawowymi. Zabiegowi często towarzyszy charakterystyczny trzask, chrupnięcie lub kliknięcie. Nie oznacza to jednak, że jakaś struktura wskakuje na swoje miejsce. Podobnie jak w przypadku dysku, obraz z badań RTG czy rezonansu magnetycznego wykonany po zabiegu nie różni się od tego przed zabiegiem.
To co wydaje dźwięk podczas manipulacji stawów?
Przez wiele lat specjaliści zastanawiali się nad tym pytaniem. Obecnie najprawdopodobniejszą odpowiedzią jest, że dźwięk ten jest spowodowany zjawiskiem kawitacji, czyli gwałtowną przemianą fazy ciekłej w fazę gazową pod wpływem zmniejszenia ciśnienia. Aby lepiej zrozumieć, jak to zjawisko ma związek z naszym ciałem, przybliżymy krótko budowę stawu.
Staw składa się z dwóch powierzchni stawowych otoczonych torebką stawową, które są stabilizowane przez aparat więzadłowy. Wnętrze stawu jest zamkniętą przestrzenią, która jest wypełniona lepką mazią stawową, zapewniającą ślizg między powierzchniami stawowymi. Część składu mazi stawowej stanowią cząsteczki gazów, a w stawie w stanie spoczynku panuje podciśnienie. W momencie zmiany ustawienia powierzchni stawowych względem siebie, na skutek zmian ciśnienia, z cząsteczek gazów zawartych w mazi stawowej wytrąca się pęcherzyk, który po przekroczeniu pewnego zakresu ruchu pęka, wydając charakterystyczny trzask. Czujemy po tym zwykle ulgę i dużą swobodę ruchu. Po około 20 minutach warunki w stawie wracają do normy i można ponownie wywołać trzask.
Dlaczego czuję się lepiej po zabiegu?
Większość Pacjentów odczuwa dużą ulgę i poprawę zakresu ruchu po zabiegu manipulacji. Mechanizmy wyjaśniające to zjawisko nie są do końca znane i potwierdzone, jednak często przypisuje się to “uwolnieniu” zrostów wewnątrz torebki stawowej, powstałych na skutek długiego unieruchomienia i/lub reakcjami na poziomie układu nerwowego.
Czy zabieg manipulacji jest bezpieczny?
Prawidłowo wykonany zabieg manipulacji powinien być bezbolesny, wykonany z niewielką siłą, dużą szybkością i w krótkim zakresie ruchu (high velocity low amplitude). Istnieją pewne przeciwwskazania do wykonania zabiegu manipulacji, takie jak:
osłabienie struktury kości (osteoporoza, starszy wiek Pacjenta, zmiany nowotworowe),
objawy neurologiczne (drętwienia, promieniowanie, zaburzenia siły i czucia),
szumy uszne, zawroty głowy, ból promieniujący od głowy do barku (to jest względne przeciwwskazanie, po wykluczeniu innych schorzeń w badaniach dodatkowych może nie stanowić to przeciwwskazania).
Zabieg manipulacji jest całkowicie bezpieczny, jeśli jest wykonany prawidłowo po wykluczeniu przeciwwskazań. Istnieje powiedzenie: “dobry terapeuta wie jak manipulować, bardzo dobry wie kiedy manipulować, a wybitny wie kiedy nie manipulować”.
Rola manipulacji w fizjoterapii
W fizjoterapii, technika manipulacji jest jednym z wielu narzędzi, które fizjoterapeuta może wykorzystać do poprawy zakresu ruchu w stawie. Naszym zdaniem, stosowanie jej jako samodzielnej techniki przynosi krótkotrwałe rezultaty, dlatego zwykle łączymy ją z pracą na tkankach miękkich oraz zalecamy ćwiczenia mające na celu podtrzymanie osiągniętego zakresu ruchu.
Fizjoterapeuta powinien zawsze uprzedzić Pacjenta przed manipulacją i jeśli Pacjent nie chce lub ma obawy przed takim zabiegiem, powinien poinformować o tym fizjoterapeutę, aby ten mógł dobrać inne metody pracy.
Jeśli jednak jesteś z grupy osób, które lubią manipulacje i odczuwają po nich dużą ulgę, polecamy fizjoterapeutkę Annę Anisiewicz, która specjalizuje się w metodzie SeiTai, której elementem są właśnie manipulacje stawowe.
Inne mity na temat manipulacji
Jednym z nich jest twierdzenie, że określona ilość manipulacji jest dobra lub zła dla zdrowia. Prawda jest taka, że nie istnieją żadne badania, które potwierdzałyby takie twierdzenie.
Innym mitem jest przekonanie, że strzelanie palcami i innymi stawami prowadzi do zwyrodnień. Badania nie potwierdzają tego stwierdzenia.
Kolejnym mitem jest twierdzenie, że manipulacje stawowe prowadzą do niestabilności. Prawidłowo wykonana manipulacja jest delikatna i nie wykracza poza fizjologiczną ilość ruchu w stawie, co nie powinno prowadzić do niestabilności.
Podsumowanie
Warto pamiętać, że technika manipulacji stawowej jest jednym z wielu narzędzi w arsenale fizjoterapeuty. Prawidłowo wykonana jest bezpieczna, jednak nie jest panaceum na wszystkie problemy i nie jest odpowiednia dla każdego Pacjenta. Dlatego ważne jest, aby specjalista indywidualnie dobierał metody leczenia dla każdego Pacjenta. Jeśli lubisz manipulacje, zapraszamy do Ani Anisiewicz, która specjalizuje się w tej metodzie. Jeśli masz pytania dotyczące manipulacji stawowych, zachęcamy do kontaktu z Anią.
W dzisiejszych czasach, w Internecie, można znaleźć wiele informacji, które nie są zgodne z prawdą. Problem polega na tym, że często są one przejaskrawione i powodują niepotrzebny stres u Pacjentów. W konsekwencji często identyfikujemy u Pacjentów lęk przed ruchem lub pochyleniem się do przodu, obawiając się, że wypadnie im dysk. Celem tego wpisu jest wyjaśnienie, co dokładnie dzieje się z Pacjentem w momencie, gdy odczuwa ostry ból i że zwykle nie jest to tak niebezpieczne, jak się wydaje.
O co chodzi z tym dyskiem?
Krążek międzykręgowy, zwany potocznie dyskiem, składa się z pierścienia włóknistego otaczającego jądro miażdżyste (galaretowata substancja).
(http://www.fizjosport.krakow.pl/dyskopatia.html)
Na skutek różnych czynników, takich jak predyspozycje posturalne, nadmierny wysiłek fizyczny, spędzanie dużej ilości czasu w bezruchu oraz nieodpowiedni tryb życia (np. niedobór snu, złe nawyki żywieniowe czy nieodpowiednie nawodnienie organizmu), dochodzi do stopniowego uszkodzenia tylnej części pierścienia włóknistego i przemieszczania jądra miażdzystego w kierunku kanału kręgowego. Procesy zwyrodnieniowe, takie jak odwodnienie i uszkodzenie krążka, nazywamy dyskopatią. Przemieszczanie się jądra miażdżystego do tyłu, w zależności od stopnia nasilenia, nazywamy wypukliną, przepukliną lub sekwestrem.
(http://www.fizjosport.krakow.pl/dyskopatia.html)
Zjawisko to dotyczy najczęściej odcinka lędźwiowego i szyjnego kręgosłupa, rzadziej odcinka piersiowego. To właśnie zjawisko przemieszczania się jądra miażdżystego, zyskało najprawdopodobniej miano “wypadającego dysku”. Dysk jako całość nie wypada, jest bardzo stabilne umocowany między kręgami i jako całość nie ulega przemieszczaniu.
Najważniejszą informacją dla Ciebie jest to, że dyskopatia jest bardzo powszechna, nawet u osób bezobjawowych, i często nie ma związku z objawami u Pacjentów! Dlatego naszym zdaniem ,, wypadanie dysku” jest mitem i w znacznej części określenie to jest niezgodne z rzeczywistością. Jest mocno przejaskrawione i sprawia wrażenie czegoś znacznie bardziej niebezpiecznego niż faktycznie się dzieje.
Co więc powoduje ból?
Ostre dolegliwości bólowe, które Pacjenci opisują jako “wypadnięcie dysku”, są związane przede wszystkim z toczącym się na poziomie segmentu dotkniętego dyskopatią stanem zapalnym i towarzyszącym mu obrzękiem, który może drażnić blisko leżące struktury nerwowe. Stan zapalny może pojawić się gwałtownie, np. podczas dźwigania ciężkiego przedmiotu, lub w powolnym mechanizmie, np. przez długotrwałe pochylenie się (np. praca w warsztacie lub ogrodzie) – ból pojawia się wtedy zwykle po nocy. Charakterystyczne cechy stanu zapalnego to:
często bardzo ostry ból, który nasila się po długim bezruchu, często w nocy lub po siedzeniu; Pacjenci często mówią, że po rozruszaniu się czują się trochę lepiej,
ból nasilający się przy ruchu w każdym kierunku.
Krążek międzykręgowy znajduje się blisko kanału kręgowego i korzeni nerwowych, dlatego szczególnie interesuje nas, czy podczas ostrego incydentu kręgosłupowego występują objawy neurologiczne, takie jak drętwienie lub promieniowanie do kończyny (nogi w przypadku odcinka lędźwiowego lub ręki w przypadku odcinka szyjnego), uczucie zaburzenia czucia czy osłabienie kończyny. Ból, nawet jeśli jest bardzo silny, ale lokalizuje się tylko w kręgosłupie, zwykle należy do niegroźnych. W przypadku wystąpienia objawów neurologicznych, należy ocenić, czy występują one we wszystkich pozycjach czy tylko np. w pozycji siedzącej. Jeśli są one silne, występują we wszystkich pozycjach i postępują, zwykle wymagają badania neurologicznego, wykonania rezonansu i silnego leczenia przeciwzapalnego. Jeśli masz wątpliwości, skontaktuj się z nami – na podstawie objawów jesteśmy w stanie ocenić, czy Pacjent wymaga pilnej konsultacji lekarskiej czy konsultacji z fizjoterapeutą.
W większości przypadków, po kilku dniach do tygodnia, objawy powinny się znacznie zmniejszyć i nie ma to nic wspólnego z “wróceniem” lub “wskoczeniem dysku” na swoje miejsce. Obraz rezonansu magnetycznego w momencie największego bólu nie różni się od obrazu, kiedy wrócisz do pełnej aktywności lub nawet sportu. Zauważa się, że w rezonansach kontrolnych znikają duże przepukliny lub sekwestry, ale nie jest to związane z ich powrotem na swoje miejsce. Jest to raczej spowodowane naturalnym procesem pozbywania się przez organizm uszkodzonych komórek.
Co robić w przypadku bólu pleców?
Nie denerwuj się. Statystyki są jednoznaczne – praktycznie każdy z nas doświadczył lub doświadczy epizodu bólu pleców.
W pierwszej kolejności, naszym głównym celem jest złagodzenie stanu zapalnego. W tym celu:
Ogranicz aktywność, ale nie rezygnuj z niej całkowicie. Jeśli masz taką możliwość, weź kilka dni wolnego od pracy
Unikaj działań i ruchów, które nasilają objawy. Zwykle będziesz odczuwać silne bólowe ograniczenie w jednym kierunku ruchu (np. zgięcia)
Unikaj bezruchu! Nawet jeśli leżysz, możesz wykonywać (do granicy bólu) delikatne ruchy miednicy i bioder w przypadku odcinka lędźwiowego, lub głowy i łopatek w przypadku odcinka szyjnego.
Zmieniaj pozycje co 30 minut. Najprawdopodobniej najwygodniejsza będzie pozycja na plecach z zgiętymi nogami (krzesełkowa) dla odcinka lędźwiowego oraz na niebolesnym boku zarówno dla lędźwiowego jak i szyjnego odcinka kręgosłupa. W przypadku odcinka szyjnego, ważne jest zadbanie o to, aby głowa i odcinek szyjny układały się w linii z odcinkiem piersiowym poprzez dobór odpowiedniej poduszki.
Jeśli chodzenie lub inna delikatna aktywność Ci pomaga, to kontynuuj ją (oczywiście z uwzględnieniem rozsądku w kwestii dystansu, czasu i intensywności).
A co z lekami?
Należy pamiętać, że w przypadku urazowych uszkodzeń tkanek, stan zapalny jest naturalnym procesem naprawczym. W przypadku urazów układu ruchu, takich jak skręcenie stawu skokowego, nie zaleca się stosowania leków przeciwzapalnych, aby nie zaburzać procesu gojenia. Jednak ze względu na bliskość układu nerwowego, który jest układem nadrzędnym nad układem ruchu i jest bardziej wrażliwy na długotrwałą kompresję (i bardzo długo się regeneruje), ostre dolegliwości kręgosłupa mogą stanowić wyjątek. W przypadku mocnych objawów nerologicznych, takich jak duże promieniowanie, zaburzenia czucia, osłabienie siły kończyny czy rwa kulszowa/ramienna, leczenie przeciwzapalne jest zalecane, aby jak najszybciej zredukować objawy. W takich przypadkach, warto też przebywać w pozycjach, w których objawy się zmniejszają, a najlepiej nie występują. Jeśli objawy są lokalne i ich nasilenie jest umiarkowane, branie leków przeciwzapalnych nie jest konieczne, ale ostateczna decyzja zawsze należy do Ciebie.
Czy zawsze trzeba wykonać rezonans magnetyczny?
Nie zawsze jest to konieczne. Jeśli w wywiadzie i badaniu fizykalnym nie występują tzw. “czerwone flagi” oraz objawy są lokalne, wynik rezonansu nie będzie miał istotnego wpływu na dalsze postępowanie. W takim przypadku można rozważyć rozpoczęcie fizjoterapii. Natomiast, jeśli objawy nie ustępują lub nasilają się, badanie rezonansem magnetycznym jest wskazane.
Kiedy rozpocząć fizjoterapię?
Najlepszym momentem na wizytę u fizjoterapeuty jest ten, kiedy objawy stanu zapalnego zaczynają ustępować – czyli pierwszy dzień, kiedy czujesz się lepiej. Jeśli masz jednak objawy neurologiczne i nie jesteś pewien, czy wymagasz konsultacji z lekarzem, możemy wykonać badanie neurologiczne i pomóc Ci ocenić sytuację. Nie wahaj się też do nas zadzwonić – podpowiemy czy Twój stan wymaga pilnej wizyty u nas, u lekarza czy też lepiej poczekać 2-3 dni w domu.
Czy dyskopatia wymaga operacji?
Operacja jest konieczna tylko w około 2% przypadków i są określone objawy, przy których warto rozważyć jej wykonanie. Są to postępujące szybko objawy neurologiczne, objawy neurologiczne nie zmniejszające się po intensywnym leczeniu farmakologicznym, czy zespół ogona końskiego (bóle i zaburzenia czucia w obrębie krocza i wewnętrznej powierzchni ud, niedowład kończyn dolnych, zaburzenia czynności zwieraczy, zaburzenia erekcji). Pamiętaj, że celem zabiegu jest ochrona układu nerwowego, a nie tylko zmniejszenie bólu w odcinku lędźwiowym, więc często ból w plecach nie znika po zabiegu operacyjnym. Dlatego też, ból kręgosłupa sam w sobie nie jest wskazaniem do operacji.
Odpowiemy na Twoje pytania!
Jeśli masz jakiekolwiek pytania lub wątpliwości dotyczące leczenia dyskopatii przez fizjoterapię lub innych aspektów, nie krępuj się z nami skontaktować. Z przyjemnością połączymy siły, aby rozwiązać Twoje problemy i pomóc Ci znaleźć skuteczne rozwiązanie!
Plan fizjoterapii jest zawsze określany indywidualnie na podstawie danych uzyskanych z wywiadu i badania. Jako fizjoterapeuci dysponujemy szerokim wachlarzem metod, koncepcji oraz technik, które pozwalają nam na realizację celów fizjoterapii w jak najkrótszym czasie. Cele fizjoterapii ustalamy wspólnie z Pacjentem, a najczęściej jest to pozbycie się dolegliwości bólowych i powrót do funkcji, czynności lub aktywności, która z powodu bólu została ograniczona.
Metody, koncepcje i techniki
Metody i koncepcje pracy fizjoterapeutów polegają na analizie problemu Pacjenta przez pryzmat anatomii, fizjologii czy biomechaniki, aby zdiagnozować i zrozumieć objawy Pacjenta. Uczymy się ich na wielogodzinnych i wielotygodniowych kursach i w zależności od Pacjenta, czasami decydujemy się na oparcie się na jednej z nich. Modele i koncepcje służą nam głównie do planowania terapii.
Techniki fizjoterapeutyczne to narzędzia, które fizjoterapeuta ma do dyspozycji, aby osiągnąć cele terapii. Mogą to być techniki manualne skierowane na stawy, mięśnie, powięź, ale również igły, piny, taping, rolowanie, ćwiczenia i wiele innych, które możecie spotkać w gabinetach fizjoterapeutycznych i w Internecie. Celem ich zastosowania jest często szybka redukcja dolegliwości bólowych, aby umożliwić Pacjentowi szybki powrót do funkcjonowania i aktywności.
Pamiętajcie, że wszystkie techniki mogą być skuteczne i stosowane zamiennie. Najważniejsza jest diagnoza i zrozumienie przyczyny problemu oraz wybranie obszaru, na którym trzeba pracować. W takim przypadku, technika ma drugorzędne znaczenie.
Lekarz a fizjoterapeuta – jakie są różnice w sposobie pracy?
Warto pamiętać, że fizjoterapeuci i ich sposób pracy różnią się od pracy lekarzy. Praca lekarzy skupia się na określeniu i leczeniu jednostki chorobowej. Diagnostyka lekarska ma na celu nazwanie jednostki chorobowej. Zwykle lekarz wystawia diagnozę, taką jak: dyskopatia, łokieć tenisisty, kolano skoczka, artroza (zmiany zwyrodnieniowe), zerwanie, naderwanie lub skręcenie.
Fizjoterapia natomiast skupia się bardziej na określeniu, w jaki sposób choroba ogranicza nasze funkcjonowanie w codziennym życiu, pracy, relacjach społecznych, czy rekreacji. Często pracujemy też w sytuacjach, gdzie Pacjent nie ma jednoznacznie określonej jednostki chorobowej, a w badaniach dodatkowych nic szczególnego nie wychodzi. W takich przypadkach pracujemy z Pacjentem w dysfunkcji.
Ile sesji fizjoterapii będzie potrzebne…?
Ze względu na subiektywność i fakt, że odczuwanie bólu jest bardzo złożone, trudno jest określić, ile sesji fizjoterapii będzie potrzebne, bez wcześniejszego poznania Pacjenta przez wywiad i badanie. Staramy się jednak odpowiedzieć na to pytanie w zależności od rodzaju problemu, z jakim zgłasza się do nas Pacjent i naszego doświadczenia.
… w przypadku urazów i operacji?
W przypadku pracy z urazami lub po operacji, opieramy się na swojej znajomości procesu gojenia tkanek. Na tej podstawie tworzone są protokoły postępowania, które pomagają Pacjentom w powrocie do zdrowia i sprawności. W tym przypadku, Pacjent potrzebuje pomocy fizjoterapeuty na początku procesu gojenia, a fizjoterapeuta pełni rolę przewodnika. Ważnym elementem pracy fizjoterapeuty jest instruktaż Pacjenta, który pozwala na uniknięcie szkodliwych czynności i przyspieszenie procesu gojenia. Fizjoterapeuta pomaga Pacjentowi w wyborze odpowiednich ćwiczeń i czynności, które wspomagają gojenie i ograniczają stan zapalny. W przypadku urazów, fizjoterapeuta wykorzystuje tzw. “okno treningowe”, czyli aktywności i ćwiczenia, które Pacjent może wykonywać, aby utrzymać poziom ogólnej sprawności (np. nie ma przeciwwskazań do ćwiczenia górnych partii ciała po operacji kolana). W gabinecie fizjoterapeuta stara się wspomagać naturalne procesy gojenia tkanek i kontrolować stan zapalny, poprzez różne techniki, takie jak drenaż, ćwiczenia lub taping. Większość tkanek, w zależności od stopnia uszkodzenia, uzyskuje możliwość obciążenia po 6-8 tygodniach. W tym czasie i/lub po uzyskaniu przez Pacjenta swobodnego codziennego funkcjonowania, optymalną częstotliwością wizyt jest 1x/tydzień lub co dwa tygodnie. Później, częstotliwość wizyt jest mniejsza i skupia się głównie na instruktażu i postępowaniu służącym powrotowi do bardziej zaawansowanych aktywności i dyscyplin sportowych.
… w przypadku dolegliwości bólowych?
W przypadku dolegliwości bólowych, takich jak bóle pleców, bóle stawów obwodowych czy bóle głowy, które nie są poprzedzone urazem lub operacją (są to główne powody konsultacji w naszym gabinecie), zwykle potrzebujemy 2-3 spotkań z częstotliwością 1x/tydzień lub co dwa tygodnie, aby uzyskać poprawę stanu Pacjenta. Następnie zmniejszamy częstotliwość spotkań. Ze względu na to, że problemy te często wymagają całościowego spojrzenia na Pacjenta, a terapia obejmuje obszary ciała, które na pierwszy rzut oka nie są związane z bolesną okolicą, terapia ta potwierdza diagnozę. Jeśli stan Pacjenta nie ulegnie zmianie w ciągu 2-3 wizyt, zwykle zmieniamy strategię postępowania lub kierujemy Pacjenta do innego specjalisty lub na dodatkowe badania. Pacjent otrzymuje od nas również instruktaż ćwiczeń, a jeśli to jest konieczne, zalecenia dotyczące konsultacji z innymi specjalistami (lekarz, trener, dietetyk, psycholog itp.).
… w przypadku przewlekłych chorób układu ruchu?
Przewlekłe choroby układu ruchu, często związane z nieodpowiednim doborem proporcji aktywności, obciążeń i regeneracji oraz/lub problemami ogólnoustrojowymi, takie jak entezopatie, tendinopatie (np. kolano skoczka, łokieć tenisisty) czy zmiany zwyrodnieniowe, pomimo że ich terapia zwykle trwa długo, wymagają częstotliwości spotkań podobnej, jak w przypadku dolegliwości bólowych. W gabinecie będziemy próbowali zidentyfikować i zrozumieć czynniki, takie jak typ postawy, czy ograniczenia ruchu w innych stawach mogące wpływać na powstawanie i podtrzymywanie dolegliwości. Otrzymasz od nas instruktaż ćwiczeń oraz zalecenia dotyczące treningu i aktywności.
Skontaktuj się z nami!
Plan zawsze jest określany indywidualnie, więc nie jesteśmy w stanie określić, jak będzie wyglądało to w każdym przypadku. Jeśli masz jakiekolwiek pytania lub wątpliwości dotyczące fizjoterapii, skontaktuj się z nami. Jesteśmy do Twojej dyspozycji!
Przebieg badania fizjoterapeutycznego zależy od hipotezy postawionej podczas wywiadu. W przypadku Pacjentów z dolegliwościami bólowymi i objawami nie urazowymi, badanie zwykle obejmuje:
Ocenę postawy: Niezależnie od okolicy, w której Pacjent odczuwa dolegliwości, oceniamy całą postawę. Obserwacja pozwala nam określić typ postawy i dominujące grupy mięśniowe, które mogą ograniczać ruchomość stawów lub wpływać na dolegliwości.
Badanie zakresu ruchu. Obejmuje okolice:
w której Pacjent odczuwa największe dolegliwości (np. odcinek szyjny kręgosłupa),
w których równolegle odczuwa objawy (np. odcinek lędźwiowy lub piersiowy kręgosłupa),
w których doszło do urazów lub operacji w przeszłości,
w których Pacjent miał dolegliwości w przeszłości,
wytypowane podczas oceny postawy (np. obręcz barkowa przy zamkniętej klatce piersiowej i zrolowanych ramionach).
Sprawdzamy ruch we wszystkich kierunkach i oceniamy ilość ruchu oraz jakość oporu końcowego. Porównujemy do drugiej kończyny pacjenta w przypadku stawów obwodowych lub kierujemy w stronę przeciwną w przypadku kręgosłupa. Dostosowujemy do indywidualnych cech i elastyczności pacjenta.
Testy funkcjonalne: Często są to ruchy lub ćwiczenia, które jak najbardziej przypominają czynność, przy której Pacjent odczuwa dolegliwości. Oceniamy, w jakim zakresie ruchu, przy jakim obciążeniu i po ilu powtórzeniach pojawia się ból. Służą one do oceny postępów i efektów fizjoterapii.
Jeśli podczas wywiadu pojawią się informacje, które zwrócą naszą szczególną uwagę, często podejmujemy decyzję o przeprowadzeniu bardziej szczegółowego badania.
Jeśli podejrzewamy uszkodzenie struktur śród – lub okołostawowych, wykonujemy badanie ortopedyczne. Obejmuje ono specjalne testy kliniczne mające na celu ocenę stawów i więzadeł pod kątem stabilności lub wywoływania dolegliwości bólowych.
Jeśli istnieje podejrzenie choroby neurologicznej, przeprowadzamy badanie neurologiczne, które pozwala nam ocenić stan układu nerwowego pacjenta. Sprawdzamy m.in. czucie, odruchy oraz siłę mięśniową.
W przypadku objawów charakteryzujących się bólami i zawrotami głowy oraz szumami usznymi, niezbędna jest znajomość tak zwanych testów bezpieczeństwa.
Nasz gabinet posiada również ciśnieniomierz, który może być przydatny w diagnostyce różnych schorzeń.
Jednym z elementów diagnostyki są również badania dodatkowe, takie jak zdjęcie rentgenowskie, USG czy rezonans magnetyczny. Decyzja o skierowaniu Pacjenta na określone badanie dodatkowe powinna wynikać z badania klinicznego (fizjoterapeuta nie może jednak skierować pacjenta na badanie inwazyjne – w takim przypadku kierujemy go do lekarza specjalisty). Celem takich badań jest potwierdzenie diagnozy lub wykluczenie poważnych patologii. Ważne jest, aby objawy pacjenta pokrywały się z wynikami badań diagnostycznych. Mówi się, że „leczymy człowieka, a nie badanie diagnostyczne”. Często zdarza się, że w badaniu opisane są różne zmiany, jednak nie dają one objawów i nie mają związku z dolegliwościami pacjenta. Dlatego też, jeśli przyjdziesz do nas z wynikami rezonansu magnetycznego lub badania rentgenowskiego, najprawdopodobniej obejrzymy je dopiero po wywiadzie i dokładnym zbadaniu Ciebie. Nie warto też robić badań przed pierwszą konsultacją. Czasami nawet bardzo silny ból nie jest objawem niepokojącym i nie wymaga dodatkowej diagnostyki.
W przypadku urazu lub operacji, na początku skupiamy się głównie na ocenie uszkodzonej lub poddanej operacji okolicy. Oceniamy stan pacjenta (obrzęk/wysięk, zakres ruchu, dolegliwości bólowe, poziom funkcjonowania), porównując go do typowych dla danego czasu po urazie lub operacji. Później, w trakcie rehabilitacji, często sprawdzamy także zakresy ruchu w innych stawach i inne aspekty zdrowia pacjenta.
Po dokładnej analizie danych zebranych z wywiadu i badania, podejmujemy decyzję dotyczącą dalszego postępowania. Określamy:
ilość i częstotliwość zabiegów fizjoterapii potrzebnych do osiągnięcia poprawy stanu zdrowia Pacjenta,
czy pacjent wymaga konsultacji ze specjalistą lub badania diagnostycznego przed rozpoczęciem terapii fizjoterapeutycznej,
czy zalecamy podjęcie innych działań (np. konsultacji z dietetykiem, psychologiem, trenerem lub lekarzem specjalistą) w celu poprawy stanu zdrowia i poziomu funkcjonowania Pacjenta.
Ważne, aby odpowiednio dobrać terapię i działania, tak aby jak najskuteczniej pomóc pacjentowi w powrocie do pełnej sprawności.
Pytania, wątpliwości?
Jeśli masz jakieś pytania lub wątpliwości związane z fizjoterapią, nie wahaj się z nami skontaktować. Z chęcią wysłuchamy Twoich doświadczeń i sugestii dotyczących rozwiązań, które mogą pomóc innym Pacjentom. Zachęcamy do skontaktowania się z naszymi specjalistami!
Wywiad jest niezbędnym elementem całościowego podejścia do Pacjenta. Na jego podstawie możemy zrozumieć, jak objaw się rozwijał i dotrzeć do pierwotnej przyczyny dolegliwości. W przypadku urazu, wiedza o mechanizmie i objawach po urazie pozwala na trafne ocenienie, która struktura uległa uszkodzeniu. Dodatkowo, dobrze przeprowadzony wywiad pozwala na wykrycie tzw. czerwonych flag, czyli objawów świadczących o poważnej patologii wymagającej pilnej diagnostyki i konsultacji z lekarzem specjalistą.
Co wpływa na ból?
Pacjenci najczęściej zgłaszają się do gabinetów fizjoterapii z bólem, szukając szybkiej ulgi. Należy pamiętać, że ból jest subiektywnym odczuciem, na którego nasilenie może wpływać wiele czynników (Patrz grafika pod tekstem). Czasem ból “sam z siebie” może wskazywać na problemy w zupełnie innym miejscu, niekoniecznie związanym z przyczyną konsultacji. Może być on spowodowany między innymi przez:
problemy narządów wewnętrznych,
ograniczenie ruchu w sąsiednich stawach,
kompensację po urazie, operacji lub unieruchomieniu,
brak lub nadmiar ruchu,
stres,
ilość snu,
sposób odżywiania,
przyjmowane leki,
używki,
lęk przed ruchem z powodu poprzednich urazów,
lub kombinację kilku z wymienionych czynników.
Wytrwale szukamy odpowiedzi
Nasz mózg potrzebuje odpowiedzi i dlatego Pacjenci często zgłaszają się z gotowymi hipotezami, takimi jak “w młodości się nanosiłem”. Oczywiście, to może być prawdą, ale doświadczony terapeuta nie wyciąga pochopnych wniosków i nie tworzy związku przyczynowo-skutkowego tylko dlatego, że istnieje korelacja.
Podczas wywiadu fizjoterapeuci szczegółowo pytają o objaw, z jakim Pacjent się zgłasza. Chcą dowiedzieć się, kiedy i jak objaw się pojawił, co go nasila i co go łagodzi, czy zmienia się on w rytmie dobowym oraz czy reaguje na leki. W ten sposób starają się zrozumieć przyczyny dolegliwości Pacjenta i określić, jaki rodzaj fizjoterapii będzie najskuteczniejszy.
Fizjoterapeuci pytają także o inne dolegliwości Pacjenta, takie jak problemy pokarmowe, nadciśnienie, cukrzycę, bóle głowy czy zaburzenia miesiączkowania, ponieważ te mogą mieć wpływ na dolegliwość, z jaką Pacjent się zgłasza. Ważna jest tu chronologia pojawienia się objawów, dlatego też warto dobrze przygotować się do wywiadu i pomyśleć o wszystkich dolegliwościach, z jakimi się borykamy.
Fizjoterapeuci zadają też pytania o przebyte urazy i operacje oraz o przyjmowane leki, ponieważ te mogą mieć wpływ na stan Pacjenta i na przebieg fizjoterapii. Zwracamy uwagę na to, czy pojawił się nowy lek lub zmieniło się dawkowanie leków chwilę przed pojawieniem się objawów, ponieważ niektóre leki mogą mieć często występujące skutki uboczne, takie jak bóle kostno-stawowe. W takim wypadku warto skonsultować się z lekarzem i dowiedzieć się, czy taki skutek uboczny jest powszechny.
Dlaczego fizjoterapeuta zadaje te pytania?
Wszystkie te pytania służą przede wszystkim do:
określenia, czy u pacjenta nie występują tzw. czerwone flagi, wskazujące na konieczność konsultacji z innym specjalistą,
zidentyfikowania czynników, które mogą wpływać na dolegliwość pacjenta
ustalenia, czy pacjentowi oprócz fizjoterapii zaleca się także współpracę z innymi specjalistami, takimi jak dietetyk, trener czy psycholog,
postawienia realnych celów fizjoterapii: ilu zabiegów pacjent potrzebuje, po jakim czasie poczuje poprawę itp.
Pamiętaj, że nasz cel to Twoje dobro i zapewnienie Ci jak najlepszej opieki. Dlatego zaufaj nam i odpowiadaj cierpliwie na pytania, nawet jeśli uważasz, że potrzebujesz tylko prostego zabiegu. Taka konstrukcja wywiadu jest efektem wielu lat doświadczeń i pracy z Pacjentami.
Pytania, wątpliwości?
Jeśli masz jakieś pytania lub wątpliwości dotyczące fizjoterapii, nie wahaj się skontaktować z nami. Chętnie także wysłuchamy Twoich doświadczeń i sugestii dotyczących rozwiązań, które mogą pomóc innym pacjentom. Zapraszamy do kontaktu z naszymi specjalistami!
Jacek Cholewicki et al., J Orthop Sports Physiotehrapy, June 2019, Can Biomechanics Research Lead to More Effective Treatment of Low Back Pain? A Point – Counterpoint Debate
